Komentarz do XXI Ogólnopolskiego Kongresu Zarządców Dróg Powiatowych
Komentarz Adama Czerwińskiego, Dyrektora Powiatowego Zarządu Dróg w Nowym Sączu, Przewodniczącego Krajowej Rady Zarządów Dróg Powiatowych do XXI Ogólnopolskiego Kongresu ZDP – Wisła, 20 – 23 września 2021 r.
XXI Ogólnopolski Kongres Zarządców Dróg Powiatowych jest organizowany w warunkach spowodowanych pandemią, co wymagało całkowitej zmiany dotychczasowych nawyków i doświadczeń podmiotów od lat organizujących konferencje i spotkania o ogólnopolskim zasięgu zwłaszcza o tak merytorycznym charakterze, jak nasze obrady. Inne jest także podejście i możliwości uczestniczących w Kongresie podmiotów pracujących na rzecz drogownictwa, jednostek oferujących i prezentujących sprzęt, materiały i technologie. Część z nich wyspecjalizowała się już w przedstawianiu rozwiązań, myśli technicznej i technologii w systemie on-line i zachęca nas do współpracy w tej właśnie formie.
W ciągu dwóch lat od ostatniego Kongresu w Starachowicach Rząd RP wprowadził nowe rozwiązania finansowe także dla samorządów powiatów – Fundusz Dróg Samorządowych obecnie Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych oraz Nowy Ład – stanowią źródła bardzo znaczących środków finansowych dla dróg powiatowych, a dotychczas prezentowane zasady udzielania dotacji z przedmiotowych źródeł wydają się być przyjazne dla beneficjentów. Wypada jednak wspomnieć, że zwiększone nakłady i nowe zadania będą musiały być „przerobione” przez zarządy dróg, które i bez tego odczuwają bardzo duży niedobór profesjonalnych pracowników; znaczącej części powiatów nie stać na zwiększanie zatrudnienia, mimo zasadniczo większego obciążenia nowymi zadaniami i obowiązkami.
Pojawia się też kolejny problem związany z finansowaniem bieżącego utrzymania dróg, w tym nowych, wyposażonych w urządzenia bezpieczeństwa ruchu i nowocześnie wybudowanych i oznakowanych. Wydatki budżetu powiatów na nowe inwestycje, wspierane środkami „zewnętrznymi” uruchamianymi przez rząd, odbijają się na możliwościach finansowania bieżących prac związanych z utrzymaniem i naprawami dróg, niezbędnych dla ich trwałości. Proszę wybaczyć porównanie: większość z nas jest w stanie nabyć nowoczesny samochód klasy premium, angażując własne zasoby, zaciągając kredyt, pożyczki, czy przesuwając na później inne zakupy. Prawdziwe trudności pojawiają się w trakcie jego eksploatacji – koszt utrzymania, wymiany materiałów eksploatacyjnych i przeglądów rujnuje budżet, a bez nich pojazd nie będzie w stanie funkcjonować lub doprowadzimy do jego nieodwracalnej dewastacji. W odróżnieniu od drogi pojazd można sprzedać choćby ze stratą, natomiast droga musi funkcjonować, zapewniając przynajmniej podstawowe warunki bezpieczeństwa i wygody podróżowania w sposób ciągły.
Równolegle, przedstawionym zmianom towarzyszyła intensywna praca, zainicjowana przez Departament Dróg Publicznych Ministerstwa Infrastruktury, dotycząca opracowania wytycznych i standardów zastępujących w przyszłości rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Proponowanym kierunkom zmian i rozwiązań przyglądali się merytoryczni przedstawiciele zarządów dróg powiatowych, chociaż dyskusje w formie spotkań „komputerowych” bardzo ograniczały swobodę wypowiedzi oraz utrudniały wypracowanie jednego, spójnego stanowiska zarządców dróg powiatowych w kwestiach, które za niedługo będą musiały być wdrożone do codziennej praktyki.
Kongres stwarza możliwości bezpośrednich kontaktów, wymiany doświadczeń i opinii oraz bezpośredniej, żywej rozmowy między uczestnikami i podpatrywania, jak sobie radzić z rzeczywistością. Zarządy dróg powiatowych, mimo niedostatków finansowych, kadrowych i sprzętowych stworzyły skuteczny system zarządzania drogami, przygotowania i realizacji inwestycji i remontów oraz są pozytywnym ambasadorem władz powiatowych w terenie – robota sama się chwali. W okresie pandemii tylko w niewielkim stopniu nasi pracownicy byli kierowani do pracy zdalnej, natomiast w normalnym rytmie przebiegały roboty drogowe, zarówno remonty bieżące realizowane bezpośrednio przez zarządy dróg, jak również przebudowy i budowy wykonywane przez firmy zewnętrzne. Można śmiało stwierdzić, że drogownictwo wymiernie oddziaływało na łagodzenie negatywnych skutków sytuacji epidemicznej. Powiatowi zarządcy dróg sięgnęli skutecznie po wszystkie dostępne środki finansowe i stworzyli front robót mimo, że zarówno jednostki projektowe, jak i wykonawcy, a przede wszystkim organy uzgadniające i wydające decyzje administracyjne pracowały zdecydowanie wolniej niż przed pandemią.
Zachowano ciągłość komunikacji i bezpieczeństwo ruchu na drogach powiatowych przez cały ten okres, a wiele połączeń istotnych ze względów społecznych lub gospodarczych doprowadzono do zdecydowanej poprawy pod względem parametrów technicznych i warunków podróżowania.
Brak możliwości bezpośrednich spotkań odczuwalnie negatywnie wpłynął na integrację środowiska drogowców; zarówno wojewódzkie Konwenty Dyrektorów Zarządów Dróg Powiatowych, czy stanowiąca reprezentację zarządów dróg Krajowa Rada Zarządów Dróg Powiatowych, jak też konferencje, narady i merytoryczne dyskusje musiały zostać zawieszone, a spotkania w formie „on-line”, kontakty mailowe i telefoniczne nie są w stanie zastąpić spotkań żywych ludzi. Chcę wierzyć, że najbliższy Kongres, grupujący przedstawicieli zarządców dróg, stanowiących tak mocny potencjał intelektualny i bazę doświadczeń zawodowych i samorządowych, pomoże odpowiedzieć, co się zmieniło w drogownictwie samorządowym, jakie nowe wyzwania pojawiły się przed zarządami dróg, wypracować wnioski, w jaki sposób wykonywać zadania zarządcy dróg w obecnych realiach oraz jak i przez kogo oddziaływać na kierunki zmian.
Przypomnijmy, że drogami zarządzają 324 zarządy powiatów, różnymi strukturami i w bardzo zróżnicowanych warunkach środowiskowych oraz możliwościach organizacyjnych i finansowych – czy w takim gronie łatwo o wypracowanie wypośrodkowanego stanowiska nt. problemów nurtujących tych zarządców … ?
Liczę, że Kongres rozpocznie kolejny etap systematycznych kontaktów zarówno w obrębie województw, między poszczególnymi zarządami dróg, czy też reprezentantów zarządów dróg z poszczególnych województw na kształt dotychczasowej Krajowej Rady. Każdy z uczestników Kongresu będzie się z uwagą wsłuchiwał w wystąpienia kolegów, żeby przejąć coś dla siebie. Śląsk w powszechnym odbiorze był zawsze regionem bogatym, gdzie dużo i nowocześnie się budowało. Stąd nasza szczególna ciekawość dotycząca zarzadzania drogami powiatowymi na tym obszarze. Wisła i okolice przyciągają niezwykłymi walorami środowiskowymi, krajobrazem i postawą mieszkańców. Warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu, budowa geologiczna i mnogość cieków wodnych oraz sposób zainwestowania i zagospodarowania tej części Karpat i Wyżyny Śląskiej stawiają wysokie wymagania wobec zarządców dróg nie tylko na etapie projektowania i budowy, ale wydaje się zdecydowanie trudniejsze jeśli chodzi o ich utrzymanie i ochronę.
Pozwalam sobie wyrazić uznanie i szacunek organizatorom Kongresu, za ich konsekwencję i zaangażowanie w doprowadzeniu w obecnym czasie do obrad, które – jestem pewny – będą służyły zarówno drogowcom powiatowym w całej Polsce, jak też wszystkim korzystającym z naszych dróg.
Nowy Sącz, dnia 25 sierpnia 2021 r.
Adam Czerwiński
dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg w Nowym Sączu
przewodniczący Krajowej Rady ZDP
