Kategorie dróg publicznych
- Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie:
1) drogi krajowe;
2) drogi wojewódzkie;
3) drogi powiatowe;
4) drogi gminne.
2. Ulice leżące w ciągu dróg wymienionych w ust. 1 należą do tej samej kategorii co te drogi.
3. Drogi publiczne ze względów funkcjonalno-technicznych dzielą się na klasy określone w warunkach technicznych, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, z późn. zm.), jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.
Zdaniem autora zwrot „drogi publiczne” odnosi się do sieci dróg publicznych a zatem do całego zbioru jakim są drogi publiczne, stanowiące określoną całość, składającą się na sieć dróg publicznych. Właśnie – „publicznych,” określonych/zdefiniowanych/w art1, które w systemie prawa wyróżniają się szeregiem wyjątków w zakresie związanym z przedmiotem regulacji, z uwagi na ich przeznaczenie co jest określone zarówno w tej ustawie, jak też przepisach z nią związanych (przykładowo wyłączenie z obrotu gospodarczego czy zwolnienie od podatku od nieruchomości).
Drogi publiczne zostały podzielone na poszczególne kategorie z uwagi na funkcje w sieci drogowej ze względu na funkcje określone w art. 5-7 ustawy.
Obecny podział dróg publicznych jest zbieżny z analogicznym podziałem w Unii Europejskiej i obowiązuje od reformy administracyjnej z 1999r ( stanowił jej część) i związany jest z faktycznym podziałem Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych, (zajmującej się drogami państwowymi) na jednostki zarządzające drogami na poszczególnych szczeblach administracji publicznej (vide art. 5-7 ustawy) z uwagi właśnie na ich funkcjonalność/przeznaczenie/ jak też ze względów własnościowych –co wiąże się z art. 2a ustawy.
Zatem mamy do czynienia z drogami krajowymi, zarządzanymi przez administrację rządową oraz drogami wojewódzkimi, powiatowymi i gminnymi, zarządzanymi przez samorządy odpowiedniego szczebla. Jest to podstawowy i najważniejszy podział wprowadzony ustawą.
Jest też podział na drogi ogólnodostępne i o ograniczonej dostępności co należy uznać za wyjątek od reguły ( taki wyjątek winien być określony w dokumencie rangi ustawowej)
Nie bez znaczenia jest idący za tym podział funkcjonalno- techniczny ( aby być precyzyjnym – techniczny) wynikający z przepisów prawa budowlanego (vide delegacja ustawowa z art. 7 ust 1 prawa budowlanego).
Pozostałe drogi „niepubliczne” co do zasady nie są przedmiotem regulacji ustawy i jako takie podlegają ogólnej regulacji związanej z kodeksem cywilnym.
Warto w tym miejscu wspomnieć o jeszcze innej kategorii dróg niepublicznych aczkolwiek mogących mieć znaczenie w toku omawianej problematyki w związku z ich funkcją wymienioną przykładowo w art. 7 ust 1 i art. 8 ustawy. Chodzi o drogi wewnętrzne. Drogi te nie dysponują przymiotami własnościowymi określonymi w art. 2a zatem są traktowane jak prywatne i jako takie nie podlegają regulacji ustawy drogowej.
Nie wszystkie przepisy ustawy drogowej a szerzej rzecz ujmując także specustawy drogowej (chodzi o ustawę z dnia 10 kwietnia 2003 o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych -tj. z 2020r. poz 1363) regulują przebieg procesu budowlanego. Te, które obejmują tę problematykę mają rangę lex specjalis- zatem przepisów szczególnych, mających pierwszeństwo przed regulacjami przepisów ogólnych – choćby prawa budowlanego. Służby pracujące na podstawie ustawy drogowej to drogowe służby techniczne, których działania ( z wyjątkiem przepisów szczególnych) opierają się na ogólnych przypisach- w tym i tych, związanych z procesem budowlanym. Zatem nieprzypadkowo regulacje szczegółowe niższego rzędu np. rangi rozporządzeń, zarządzeń (nie mylić z aktami szczególnymi jak lex specjalis czy z rozporządzeniami unijnymi w zakresie dróg publicznych) a odnoszące się do procesu budowlanego mają swoje źródło w przepisach prawa budowlanego rangi ustawowej. Nie inaczej jest z podziałem funkcjonalno –technicznym/technicznym/.
W tym momencie mamy dowód na to, że służba drogowa jest drogową służbą techniczną . Zgodnie z delegacją ustawową wydaną na mocy art. 7 ust2 pkt2 prawa budowlanego. (a nie z ustawy drogowej).
„Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie ( t.j z 2016r. poz124 z p.zm.)
Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:
§ 1.
1. Rozporządzenie określa warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i związane z nimi urządzenia budowlane oraz ich usytuowanie.
2. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać autostrady płatne i drogowe obiekty inżynierskie oraz ich usytuowanie, określają przepisy odrębne …….”
Nieprzypadkowo zacytowano powyższy przepis, aby wykazać co z czego wynika, ale też pod względem technicznym -wskazując na to, że mamy do czynienia z systemem prawa czyli używając języka komputerowego z komplementarnością systemu prawa ( dawniej z zupełnością),który ma swoje odzwierciedlenie w znanym od tysięcy lat systemie prawa (zatem informatycy nie odkryli Ameryki a wszystko tkwi w nauce pod tytułem logika)-dalej uwagi do par 4.
Zgodnie z cytowanym bardzo obszernym rozporządzeniem paragraf 4 stanowi:
„1. W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujące klasy dróg oraz ich hierarchię, zaczynając od drogi o najwyższych parametrach:
1) autostrady, oznaczone dalej symbolem „A”;
2) ekspresowe, oznaczone dalej symbolem „S”;
3) główne ruchu przyspieszonego, oznaczone dalej symbolem „GP”;
4) główne, oznaczone dalej symbolem „G”;
5) zbiorcze, oznaczone dalej symbolem „Z”;
6) lokalne, oznaczone dalej symbolem „L”;
7) dojazdowe, oznaczone dalej symbolem „D”.
2. Droga zaliczona do jednej z kategorii w rozumieniu ustawy o drogach publicznych powinna spełniać wymagania techniczne i użytkowe określone dla następujących klas:
1) krajowa – klasy A, S lub GP;
2) wojewódzka – klasy GP lub G;
3) powiatowa – klasy GP, G lub Z;
4) gminna – klasy GP, G, Z, L lub D.
3. Przy przebudowie dróg, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3, dopuszcza się przyjęcie klasy o jeden poziom niższej….”
Powyższy zapis rozporządzenia w zasadzie nie pozostawia marginesu na komentarz i nie jest bez znaczenia przy kategoryzacji dróg po roku 1999.Powinny one spełniać wymogi techniczne wymagane zgodnie z powyższym roporzadzeniem.
Mec. Ryszard Kulik