Drogi samorządowe – teraz i jutro

W Polsce utworzono 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu, których organy są zarządcami 125,3 tys. km dróg. Z analizy dokonanej przed kilku laty przez Związek Powiatów Polskich wynika, że ponad 80 % sieci drogowej wymaga prac remontowych – np. odnowy nawierzchni. Przy wciąż odczuwanych brakach finansowych na samorządowe inwestycje drogowe, niezwykle ważne staje się umiejętne zarządzanie. Jakość zarządzania drogami zależy w dużym stopniu od struktury, kompetencji i sprawność zarządu dróg.

Co ułatwia sprawne działanie powiatów w zakresie inwestycji drogowych?

Na InfraBLOGU wypowiadać będzie się w tej sprawie Adam Czerwiński, Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg w Nowym Sączu, Przewodniczący Krajowej Rady Zarządów Dróg Powiatowych. Zamieszczać będziemy także opinie dyrektorów ZDP z różnych części kraju. Dziś publikujemy tekst wprowadzający, w którym Autor wskazuje najistotniejsze zagadnienia, związane obecnie z administrowaniem drogami samorządowymi.

„Drogownictwo w czasach pandemii – teraźniejszość i przygotowanie do kolejnych kryzysów”.

Podstawowym celem działań technicznych i organizacyjnych w zarządach dróg jest zapewnienie dostarczania usług publicznych w zakresie drogownictwa w powiatach z jednoczesną ochroną pracowników zarządców dróg przed skutkami pandemii i przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się zakażeń.

1. Zapewnienie ciągłości komunikacyjnej – w każdych warunkach:

• dopływ informacji o sieci drogowej – systematyczne przeglądy dróg; niezbędni pracownicy, pojazdy, rejestratory, gromadzenie i przetwarzanie informacji, przetwarzanie informacji, podejmowanie decyzji o zakresie i sposobie wykonywania robót interwencyjnych i remontów,
• bieżące wykonywanie napraw i uszkodzeń elementów drogi – bezpośrednie wykonywanie prac lub zlecanie podmiotom zewnętrznym – bezpieczeństwo pracowników, zaplecze socjalne i rozkład czasu pracy,
• nadzór nad robotami niekosztorysowanymi, objętymi zleceniami.

2. Rozwój i usprawnianie połączeń drogowych: warunek  bezpieczeństwa zamieszkiwania, normalnego funkcjonowania życia mieszkańców i gospodarki w powiatach oraz tworzenia szans na ożywienie społeczno-gospodarczego i łagodzenia dolegliwości wynikających z ograniczeń związanych z pandemią. Zapewnienie wykorzystania programów pomocowych dla drogownictwa w tym Funduszu Dróg Samorządowych, Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, rezerwy subwencji ogólnej w dyspozycji Ministra Infrastruktury.
Uwarunkowania:

• określenie potrzeb, uzgodnienie warunków realizacji i finansowania oraz planowanie rzeczowo-finansowe;
• przygotowanie dokumentacji technicznej oraz propozycji wniosków do programów „pomocowych” dla organów powiatu –  tylko w niewielkim zakresie możliwość działania w ramach pracy zdalnej,
• wypracowanie warunków przygotowania zadania w ramach zarządu dróg,
• uzyskanie aprobaty zarządcy dróg – zarządu powiatu,
• współpraca z organem stanowiącym jst.,
• zasadnicze trudności w szybkim uzyskiwaniu uzgodnień i opinii innych podmiotów oraz decyzji od których zależy dokonanie zgłoszenia robót, pozwoleń budowlanych i decyzji „zrid”,
• ograniczenia wynikające z uprzywilejowanej pozycji operatorów i właścicieli urządzeń infrastruktury, administratorów rzek i cieków wodnych, związku wędkarzy itp.,

3. Zamówienia publiczne – oprzyrządowanie informatyczne (programy, sprzęt, ludzie) – praca zdalna. Skomplikowanie (usztywnienie) procesu udzielania zamówień publicznych szczególnie w okresie wdrażania nowej ustawy wobec potrzeby zlecania zasadniczo większej liczby zadań (zarządowi dróg zarzucana jest niska sprawność działania – taki obraz wyłania się obserwując przewlekłe przygotowanie ogłoszeń, uzupełnianie dokumentów i możliwy termin rozstrzygnięcia przetargu i podpisania umów);

4. Proces  budowlany – rola zarządu drogi, odpowiedzialność za racjonalne i celowe wydatkowanie środków, nie tylko zewnętrznych :

• nadzór inwestorski (własny lub zlecony); konieczność bezpośredniej, bieżącej znajomości budów,
• możliwość zewnętrznej obsługi inwestycji –  dodatkowe koszty pracy inspektorów nadzoru; chronimy przed zarażeniem pracowników zarządu dróg, ale w skali ogólnej narażany jest konkretny człowiek zmuszony do wielokrotnego kontaktu z pracownikami na placu budowy – w tym także z inwestorem – i tym samym nie jest hamowany proces przenoszenia wirusa na wiele środowisk,
• bezpośredni udział inwestora na budowach – spory z mieszkańcami, zmiany projektowe,
• konsekwencje izolacji kierownika budowy, inspektora nadzoru, zwłaszcza w odniesieniu do zadań finansowanych z udziałem środków spoza budżetu powiatu,
• pandemia przyczyną zmiany terminów zakończenia zadań z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

5. Zarządzanie pasem drogowym – nie można odmówić wszczynania postępowań administracyjnych.
Konsekwencje:

• bezpośrednie prowadzenie postępowania wyjaśniającego,
• rozpoznanie w terenie,
• dostęp do zasobów np. geodezyjnych (konieczność intensywnych działań w celu informatyzacji zasobów – w starostwach i zarządach dróg, w sytuacji braków kadrowych i ograniczania wydatków na wynagrodzenia pracowników),
• udział stron w postępowaniu,

6. terminowość,

7. Wpływ pandemii na przyszłe dochody samorządów – wyhamowanie gospodarki i zmniejszone przychody pracodawców przełożą się na wysokość odprowadzanych podatków i przeniosą się na zakres wydatków rzeczowych. Do obecnego czasu powiaty nie ograniczyły wydatków na drogownictwo, a uzyskanie dofinansowania w ramach programów FDS, RFIL i rezerwy subwencji ogólnej zapewniło w ub. roku wzrost wydatków na drogownictwo w powiatach – istnieją przesłanki by stwierdzić, że będzie to dotyczyć także roku bieżącego.

8. Stale rosnące wymagania „biurokratyczne” od zarządów dróg (mega ustawa, prawo wodne, dowodzenie prawa własności) – wyłączanie aktywności pracowników na działania pozamerytoryczne, nie przekładające się na jakość dróg, sprawność zarządzania drogami, czy bezpieczeństwo ruchu.

9. Kadry w drogownictwie: liczba możliwych pracowników w zarządzie dróg, przygotowanie zawodowe i praktyczne umiejętności pracowników, poziom z którego podejmowane są decyzje o warunkach pracy zarządu dróg i wyposażeniu stanowisk pracy.

380 modeli zarzadzania drogami w powiatach; miejsce i ranga zarządu dróg w jst. Różne zakresy kompetencji – przetargi , nadzór, odbiory. Profesjonalny zarząd dróg – przesłanką postępu i łagodzenia kryzysu w drogownictwie i gospodarce.

Adam Czerwiński, Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg w Nowym Sączu, Przewodniczący Krajowej Rady Zarządów Dróg Powiatowych.